همه ما از انواع طبيعي و سنتتيک و نيمه سنتتيک آن تا مي توانيم استفاده مي کنيم و در اغلب موارد هم بر اين باور بوده و هستيم که استفاده از اين درشت مغذي حتي اگر افراط و زياده روي هم در آن بوده باشد هرگز به چربي سازي ختم نمي شود و از اين بابت احساس راحتي و آرامش مي کنيم.

پرسش هاي کليدي

اين پرسش هاي کليدي پرسش هايي هستند که در اين مقاله به آنها خواهيم پرداخت و به اين سوالات پاسخي روشن توام با استدلال خواهيم داد.

چربي يکي از سه درشت مغذي

چربي يکي از درشت مغذي هايي است که اساس بقاي انسان در طول تاريخ بوده است چرا که بدن ما انرژي را اغلب به صورت اين ماده در بدن ذخيره مي کند.

تداوم نسل انسان

زماني که در جريان تکاملي تدريجي که انسان داشته و در پشت سر گذاشته است انسان در شرايط سخت و دشوار قرار مي گرفته و در اثر سرما و خشک سالي و غيره از منابع غذايي محروم مي شده است بدن از اين چربي هاي براي بقاي حيات استفاده کرده است تا نسل انسان تداوم يابد.

زيبايي بدن

ولي امروزه با حل شدن مشکلات نان و معيشت، زيبايي بدن و چربي زدايي بدن و بيرون ريختن عضلات هم حائز اهميت شده است به گونه اي که امروزه کمتر کسي را مي توان يافت که مشکل نان نداشته و به فکر چربي سوزي هم نيفتاده باشد.

گواه اين مدعا!!!

همه گير شدن و رشد و بالندگي رشته هايي همانند پرورش اندام و فيتنس و تناسب اندام و همه گير شدن تمريناتي که به قصد چربي سوزي انجام مي شود نيز گواه اين مدعا بوده است.

رژيم و افراط در مصرف پروتئين

زماني که چربي سوزي و تناسب اندام اهميت پيدا مي کند چربي ها و تغذيه نيز مد نظر قرار مي گيرد و به خودي خود رژيم هاي غذايي به سمت و سوي کاهش چربي سوق داده مي شود و در اغلب موارد هم افراط در مصرف پروتئين نيز ديده مي شود.

پرسش مهم ديگر

علاوه بر پرسش هاي ياد شده در اين مقاله به اين مهم نيز خواهيم پرداخت که آيا پروتئيني بودن ماهيت موادي که در طول روز مي خوريم مي تواند حتي در صورتي که تحرک چنداني نداشته باشيم و يا در صورتي که افراط در مصرف اين ماده غذايي داشته و پر خوري هاي خود را به سمت و سوي اين درشت مغذي هدايت کنيم نيز به چربي سازي ختم نخواهد شد؟

Lipogenesis

پروتئين براي کساني که به تناسب اندام مي انديشيند همواره مقدس بوده است و از سوي ديگر پديده Lipogenesis يعني توليد بافت هاي چربي در بدن نيز همواره براي اين دسته از افراد کابوس بوده و مشکل ساز نيز شده است.

صفحه پشت سر کالري ها

امروزه مد شده است که هر کسي بالاي تريبون مي رود و به اصطلاح خودمان بالاي منبر جا خوش مي کند و در برنامه هاي تلويزيوني براي افاضات ادب دعوت مي شود و در نشريات مقاله از خود در مي کند و يا در هر محفلي زمينه براي افاضات ادب مهيا مي شود پشت سر کالري هاي صفحه مي گذارد و همانگونکه پيشتر گفتيم تمامي هنر لاغري و تناسب اندام را در کمتر کردن کالري ورودي بدن نسبت به کالري سوخته شده در بدن مي داند.

کالري زايد = چربي

در برخي موارد تنها در برخي موارد هم شايد شنيده و جدي نگرفته ايد که حتي افراط در مصرف پروتئين نيز به تشديد چربي سازي در بدن ختم مي شود.

باور ناصواب!

افراد براي رسيدن به تناسب اندام معمولا مصرف نمک و قند و چربي را به شدت کم مي کنند و به هواي اينکه پروتئين اجزاي سازنده عضلات است و افراطي در مصرف اين ماده به تشديد چربي سازي در بدن کمک مي کند تا مي توانند از اين درشت مغذي استفاده مي کنند.

حقيقت تلخ!

چه خوشتان بيايد و چه خوشتان نيايد استفاده هاي افراطي از پروتئين ها نيز به تشديد چربي سازي در بدن ختم مي شود و از اين رو حتي در مصرف اين درشت مغذي هم بايد رعايت احتياط را کرد و بستن بدن به سيل پروتئين از اين جهت که منجر به تشکيل توده چربي زايد مي شود نيز مردود است.

بيوشيمي سنتر اسيد هاي چرب

در اين قسمت از مقاله که در حقيقت مقدمه اين مقاله نيز محسوب مي شود و با اين وجود اصلي ترين جزء آن نيز خواهد بود در مورد سنتز چربي و در مورد بيوشيمي اين سنتز سخن راني خواهيم کرد تا با ديدي باز وارد داستان شويم.

پيش ماده

شايد براي اولين بار باشد که اين موضوع را بيان مي کنيم ولي بيوسنتز اسيدهاي چرب در ابتدا از ماده اي موسوم به Acetyl-CoA آغاز مي شود.

مکان سنتز

کاتابوليسم

روند تبديل مواد ياده شده به Acetyl-CoA را در تصوير بالا به وضوح مي بينيد.

هدايت به سمت انرژي زايي

چربي سازي به جاي انرژي زايي

در عوض زماني که بدن نياز به انرژي چنداني نداشته باشد پروسه تامين انرژي از Acetyl-CoA با پروسه بيوسنتز جايگزين شده و در اين شرايط Acetyl-CoA به جاي اکسيد شدن و تبديل شدن به انرژي به بافت هاي چربي و به اسيدهاي چرب تبديل شده و به شکل بافت زايد چربي در بدن ذخيره مي شود. 

فاکتورهاي لازم براي سنتز چربي ها

علاوه بر تامين بودن انرژي موجود در سلول ها حضور و وجود سيترات نيز براي بيوسنتز اسيدهاي چرب در بدن ضروري است.

Palmitic Acid

کاتاليزور

آنزيم هايي از جنس پروتئين که به اسم عمومي Fatty Acid Synthetase Complex ناميده مي شوند در اين روند و در اين واکنش هاي شيميايي نقش کاتاليزور را بازي مي کنند.

Malonil-CoA

تنها يک جفت از اتم هاي کربن موجود در ساختمان 16 کربني Palmitic Acid از Acetyl-CoA گرفته مي شود و 7 جفت باقي مانده از Malonil-CoA. تامين مي شود.

NADPH

پيش از اينکه وارد جزئيات بيوسنتز شويم اشاره به اين نکته را ضروري مي دانيم که براي اتمام و تکميل اين واکنش حضور و وجود سيترات و NADPH الزامي است و ماده اصلي اين واکنش نيز همانا Acetyl-CoA خواهد بود.

يادآوري

حتما اين مهم را نيز در خاطر داريد که اين روند و اين واکنش که قرار است به توليد چربي هاي زايد در بدن ختم شود در citosol ها صورت مي گيرد.

نکته مهم

Acetyl-CoA قدرت ورود خروج از ميتوکندري ها و ورود به درون citosol ها جايي که قرار است تبديل به اسيدهاي چرب شود را ندارد و در عوض سيترات توليد شده ناشي از چرخه کربس که در ميتوکندري هاي حاضر است به راحتي مي تواند از ميتوکندري ها خارج شده و وارد citosol ها شود.

ATP-Citric Lyase

حال مي توان گفت که يک جفت کربن مورد نياز براي ساخته شدن اسيدهاي چرب موجود است و 7 جفت ديگر را بايد Malonil-CoA گرفت.

Malonil-CoA

Malonil-CoA از اتحاد و پيوند بين يک مولکول Acetyl-CoA با يک مولکول CO2 حاصل مي شود و همانگونه که گفتيم براي سنتز اسيدهاي چرب بايد 7 جفت کربن ديگر را از اين مولکول بايد گرفت.

ويتامين H

واکنش تشکيل Malonil-CoA را آنزيمي موسوم به Acetyl-CoA Carboxylase تسهيل مي کند که اين آنزيم حاوي ماده اي موسوم به بيوتين مي باشد که اين بيوتين در برخي منابع به نام ويتامين H نيز شناخته و ناميده شده است.

Acetyl-CoA Carboxylase

آنزيم Acetyl-CoA Carboxylase آنزيمي است که سرعت و روند بيوسنتز اسيدهاي چرب را تحت کنترل داشته و در مواقع لزوم از سرعت اين واکنش مي کاهد.

تعديل کننده ها

صحه اي بر اين ادعا

تمامي اين مقدمه بالا بلند بر اين ادعا صحه مي گذارد که افزايش محسوس ميزان کالري و انرژي وارد شده به بدن مواد غذايي و درشت مغذي ها را به سمت و سوي توليد چربي زايد هدايت مي کند و هدف ما هم رسيدن به اين موضوع با استدلال هاي علمي محض بود.

محصول نهايي واحد

بدون توجه به نوع درشت مغذي که در طول روز مي خوريد مي توان اين موضوع را مطرح نمود در صورتي که کالري زايد وارد بدن شود حال توفيري هم نمي کند اين کالري از قندها باشد يا چربي ها و يا حتي پروتئين ها، کاتابوليسم گلوکوز، اسيدهاي آمينه و چربي ها و اسيدهاي چرب به محصول واحدي موسوم به Acetyl-CoA ختم خواهد شد.

اثبات اين ادعا

در اين مقدمه نه چندان کوتاه هم اثبات کرديم که مايه و پيش ماده تمامي چربي زايدي که در بدن توليد مي شود همين ماده بوده است.

قابل توجه شما

قابل توجه کساني که اعتقاد راسخ دارند که مصرف پروتئين موجب تشديد چربي سازي در بدن نمي شود و بر اساس همين تئوري هم تا مي توانند بدن را به سيل پروتئين مي بندند.

فاکتورهاي موثر بر ليپوژنيز

پس از اين مقدمه علمي به بررسي تک به تک فاکتورهاي موثر بر روند چربي سازي در بدن مي پردازيم:

انسولين و چربي سازي

همانگونه که ذکر شد Acetyl-CoA از کاتابوليسم درشت مغذي هايي که وارد بدن مي شود حاصل مي گردد و همانگونه که ذکر شد براي تشکيل شدن چربي زايد در بدن سيترات بايد از چرخه کربس خارج شده و وارد Citosol شود.

تاثير انسولين

بنابراين مي توان نتيجه گرفت حتي در صورتي که از رژيم هاي کم قند استفاده مي کنيد و حتي در صورتي که چربي را در رژيم غذايي خود محدود کرده ايد و در صورتي که پروتئين مصرفي خود را بالا برده ايد اگر از انسولين استفاده کنيد يا اگر از افزاينده هاي انسولين استفاده کرده و يا حتي اگر از قندهايي که افزاينده ترشح انسولين به مقدار کم هم استفاده کرده باشيد باز هم با تشديد چربي سازي در بدن مواجه خواهيد شد.

هشدار

اين چربي سازي دقيقا معادل چربي سازي رخ داده در بدن کسي خواهد بود که 60 درصد از غذاي وي را قندها تشکيل مي دهد.

گزند چربي سازي

با اين گفته به راحتي مي توان به اين نتيجه رسيد که حتي در صورت محدود بودن قند و چربي مصرفي نيز در شرايطي که انسولين بدن افزايش يابد نيز از گزند چربي سازي در امان نخواهيد بود.

به همان اندازه تاثير گذار هست!

نتيجه اين مي شود که مي توان ادعا کرد مهار ترشح انسولين در بدن به همان اندازه که رعايت رژيم هاي کم کالري در کم کردن از ميزان چربي هاي زايد الزامي است مهم و قابل تاکيد خواهد بود.

چکيده مطلب

کل چکيده مطلب در اين خلاصه مي شود که تنها با کم کردن کالري وارد شده به بدن در روز نمي توان چربي سازي را مهار و کند کرده و چربي سوزي را تشديد کرد.

کليد مديريت انسولين

کليد مديريت انسولين و کليد مهار ترشح اين هورمون در بدن که از اصلي ترين هورمون هاي چربي ساز است دوري از قندهاي ساده خواهد بود.

توصيه

پس در کنار کم کردن از قند مصرفي خود در طول روز تا مي توانيد از قندهاي ساده هم دوري کنيد و قندهايي که مصرف مي کنيد را بيشتر به سمت و سوي قندهاي پيچيده ميل دهيد.

قابل توجه!

قابل توجه کساني که قصد چربي سوزي دارند: حتي در صورتي که در طول روز خود را به پروتئين هم ببنديد با توجه به اينکه پيش ماده اصلي واکنش ها و روند چربي سازي به همان اندازه که از کاتابوليسم قندها و چربي ها حاصل مي شود از کاتابوليسم پروتئين هاي نيز حاصل مي گردد خوردن و افراط در مصرف پروتئين نيز در صورتي که انسولين بدن شما زياد ترشح شود به تشديد چربي سازي ختم خواهد شد.

شاخص گليسمي

شاخص گليسمي که در مورد قندها به کار مي رود و تعيين مي شود و تعريف مي گردد شاخصي است که نمايان گر سرعت جذب قند در بدن و ميزان تاثير قند بر افزايش انسولين بدن است و ناگفته پيداست هر چه اين شاخص بالاتر باشد انسولين بيشتري نيز با خوردن اين قند در بدن ترشح خواهد شد.

Glycemic Load

اين بار بر خلاف هميشه که از بين ميوه ها به پرتقال علاقه نشان داده ايم در مورد هنداونه سخن خواهيم گفت چرا که هر گاه در مورد پرتقال سخن رانديم پرتقال فروش هاي عرصه گهر خيز و گهر بار پرورش اندام که از اينکه توسط افکار عمومي پيدا شوند واهمه داشته و دارند خوابشان بر آشفته شده و زير آبي رفته اند چرا که پيدا کردن پرتقال فروش از دير باز به مذاق ها خوش نمي آمده است!

مثال

نتيجه

در حقيقت مي توان گفت شاخص گليسمي قند موجود در هنداونه به مراتب بالاتر از شاخص گليسمي خشکه زرد آلوست ولي Glycemic Load آن در مقادير مصرف مشابه بسي پايين تر خواهد بود.

نکته

Glycemic Load اگر 20 يا بالاتر از 20 باشد بالا محسوب مي گردد و در صورتي که بين 11 الي 19 باشد متوسط است و Glycemic Load پايين تر از 10 نيز پايين محسوب مي گردد.

تمرين

گفتيم زماني که سطح انرژي در سلول هاي بدن پايين است و يا زماني که شاخص گليسمي قندهايي که مصرف مي کنيد پايين است و يا زماني که در نتيجه تمرينات سنگين بدني ميزان قند خون کاهش مي يابد ميل بدن به توليد و تجمع چربي زايد کم مي شود و از سوي ديگر واکنش هاي gluconeogenesys فعال مي شوند.

Oxaloacetate